در این دوره از انتخابات مهم‌ترین وعده‌ها و اظهارات نامزدها به موضوعات اقتصادی معطوف شده بود به طوری که علاوه بر مناظره نخست ۶ نامزد ریاست جمهوری با موضوع اقتصادی، در باقی مناظرات و میزگردها نیز چالش‌های اقتصادی به طور مستقیم یا غیرمستقیم مطرح شد. برای انتخاب رئیس جمهور اصلح از بعد اقتصادی لازم است بدانیم کاندیداها نسبت به پرسش های با اهمیتی که در اقتصاد کلان کشور وجود دارد چه موضع گیری دارند و چه پاسخ هایی را برای این پرسش ها ارائه می دهند.
از طرفی لازمه طرح پرسش های درست این است که چالش های اقتصاد کلان کشور را به خوبی بشناسیم و موانع را نیز به شکلی دقیق شناسایی کنیم. در حال حاضر بدنه اقتصاد کشور درگیر موضوعات متنوعی است، از کنترل قیمتی دولتی بر قیمت ها گرفته تا حقوق و دستمزد و مواردی ناظر بر انحصار در اقتصاد، یا شکل گرفتن بازاررقابتی در ابعاد مختلف.
شفافیت در اقتصاد، آزادسازی اقتصاد از کمند دلار، پیگیری افزایش و تقویت ارزش پول ملی، جلوگیری از خام فروشی، خصوصی سازی، خنثی سازی تحریم ها از داخل، توجه به بورس، ایجاد سپر حمایتی برای مردم در برابر تورم، جلوگیری از چاپ پول توسط بانک‌ها، کنترل بازار ارز نیز از دیگر محورهای اقتصادی روز کشور هستند که حواشی زیادی پیرامون آنها وجود دارد.
برای اینکه بتوانیم بخشی از این موارد را بررسی کنیم لیستی از پرسش ها مطرح هست، که مردم بایستی نسبت به آن فکر بکنند، چرا که پاسخ این سئوال ها می تواند نوع نگرش نامزدهای انتخابات را به این مسائل برای ما روشن بکند. ما با این سئوالات می توانیم بسنجیم که ایا نامزدهای این دوره انتخابات نسبت به موضوعات تفکر سیستمی دارند یا آیا چرخه های بازخوردی را در نظر می گیرند یا نه؟
مثلا وقتی می پرسیم به نظر شما بزرگراه ها می تواند راه حل خوبی برای مدیریت ترافیک باشد؟ می دانیم که پاسخ این پرسش قطعی نیست، چرا که باید بسنجیم راجع به چه شهری با چه امکاناتی داریم صحبت می کنیم. این موضوع بسیار مهم است که لزوما افزایش بزرگراه ها به کاهش ترافیک نمی انجامد. چون افزایش بزرگراه ها به خودی خود افزایش سفر درون شهری را در پی دارد که به تبع سبب مطلوبیت بیشتر زندگی در یک سری مناطق می شود و...مجموعه مواردی که باعث می شود افزایش بزرگراه ها به افزایش جمعیت در منطقه و ترافیک دامن بزند.
آنچه تا کنون دیدیم این بود که برخی کاندیداها مسائل را تشخیص داده، به راه‌حل‌های کلی هم واقف شده‌اند؛ اما هنوز به دیدگاه منسجمی برای اجرای مجموعه خط‌مشی‌ها نرسیده‌اند و اجزای سیاستگذاری ذکرشده آنها در تناقض با همدیگر هستند. فرضا کنترل تورم با همزمانی افزایش حقوق کارمندان به اندازه نرخ تورم به‌علاوه نرخ رشد اقتصادی غیرممکن است یا با افزایش یارانه‌ها همخوانی ندارد و فشار زیادی بر کسری دولت و چاپ پول وارد خواهد کرد.
به نظر بنده کشور در حال حاضر نیاز به نگاه مبتنی بر تفکر سیستمی نه یک نگاه خطی داریم که منافع بلند مدت را فدای منافع کوتاه مدت نکند. نگاهی که بتواند راه‌حل‌های خود برای رفع مسائل اقتصاد کشور و مهم‌تر از آن اقدام مشخص و چگونگی انجام آن را با توجه به فائق شدن عملی بر محدودیت‌های موجود در منابع، شیوه تجهیز منابع انسانی و سرمایه، شیوه تحریک انگیزه‌ها، قوانین و کیفیت آنها، فرآیندهای تو در توی تصمیم‌گیری در کشور و موازی‌کاری‌ها، اختیارات رئیس‌جمهور، وجود قدرت‌های سیاسی مختلف، عدم‌تسلط قوه مجریه بر تمام ارکان حاکمیت و کشورداری، رانت‌جویی گسترده و وجود منابع رانتی و فساد، ایدئولوژی حاکم، اوضاع فعلی اقتصادی و قدرت خرید و پتانسیل اعتراضات مردم، کیفیت نهادی و حکمرانی موجود، نهادسازی لازم، پیامد چندبعدی تصمیمات و سیاستگذاری، نگرش کوتاه‌مدت و انتظار دولت و مردم از عایدی کوتاه‌مدت سیاستگذاری، اعتماد عمومی و همراهی مردم، مواجهه نظام بین‌الملل با کشور ارائه بدهد.
پیشنهاد می کنم مردم در خلال مرور صحبت های نامزدها در مناظرات و اخبار مربوطه نیم نگاهی به نوع پاسخ کاندیداها به مسائل داشته باشند. از جمله پرسش های مهم اقتصاد کلان به منظور بررسی رویکرد نامزدهای ریاست جمهوری موارد زیر را پیشنهاد می کنم.
رویکرد کاندیدا نسبت به نرخ بهره چیست؟
نرخ سود بانکی به نظر نامزد ریاست جمهوری تابعی از چه متغیرهایی است و آیا باید بالاتر از نرخ تورم باشد یا پایین تر از آن؟
آیا بانک مرکزی باید در تعیین نرخ سود استقلال کامل داشته باشد؟
نقش بانک مرکزی در اقتصاد را چگونه تعریف می کند؟
به نظر نامزد ریاست جمهوری نقدینگی بالا، یک متغیر مثبت است یا منفی؟ آیا اگر سرعت گردش پول بالا باشد، ولو نقدینگی پایین باشد نسبت به متوسط جهانی، تورم افزایش نمی یابد؟
نقش دولت در توسعه اقتصادی چیست؟ آیا کنترل دولتی بر قیمت ها ضروری است یا قیمت گذاری باید به مکانیزم بازار واگذار شود؟ آیا قیمت بنزین باید افزایش یابد؟ قیمت برق چطور؟
درآمد حاصل از نفت را چگونه در اقتصاد ایران هزینه می کند؟ درآمد حاصل از نفت را چگونه بین مردم توزیع می کند؟ یا اگر 5 شکلات داشته باشد، چگونه آن را بین 3 فرزند خود تقسیم می کند؟
نگاه نامزد ریاست جمهوری نسبت به تجارت بین الملل چیست؟ اکنون بزرگترین مانع آن چیست و برای برداشتن آن چه می کنی؟
تغییرات ضریب جینی در ایران را در سه دهه گذشته چگونه ارزیابی می کند؟ نگاه او نسبت به عدالت اجتماعی چیست؟
به نظر نامزده ریاست جمهوری اگر بانکی ورشکسته شد، آیا بانک مرکزی باید به آن کمک کند تا نجات یابد؟ چگونه؟
به نظر کاندید ریاست جمهوری مجانی کردن یک کالا یا خدمت، راه مناسبی برای تشویق مردم به خرید آن است؟
آیا برای مدیریت ترافیک شهری، بهتر است بزرگراه های بیشتری ساخت؟
آیا مالیات بر سیگار و دخانیات، عامل خوبی برای بازداشتن مردم از آن است؟
چرا سرمایه ها عموما جذب شهرهای بزرگ می شوند؟ چگونه می توان از گسترش بیش از اندازه این شهرها جلوگیری کرد؟
آیا بازار بورس در ایران، دماسنج اقتصاد است؟ چه زمانی بازار رونق دارد؟ آیا بهره وری در رونق بازار بورس کشور، نقش دارد؟
آیا با افزایش موج پذیرش شرکت ها در بورس موافق است؟ شرکت های کامال دولتی از جمله برق منطقه ای، باید در بورس پذیرش شوند یا خیر؟ چرا؟
حذف یارانه انرژی بر بورس تاثیر مثبت می گذارد یا منفی؟
بزرگترین عامل رکود بازار سرمایه در حال حاضر چیست و چه راه حلی دارد؟
بررسی و مرور پاسخ کاندیداهای ریاست جهموری به این سئوالات در انتخاب شما راهگشاست.
نظر شما